W nadchodzących miesiącach i latach UE będzie musiała dowieść swojej zdolności do działania nie tylko w walce z konsekwencjami kryzysu gospodarczego i falą populizmu, lecz także egzystencjalnymi wyzwaniami w polityce międzynarodowej. Od tego, czy kryzysy wewnętrzny i zewnętrzny skłonią państwa europejskie do zwarcia szeregów czy przeciwnie – będą wzajemnie się pogłębiać – zależy miejsce UE w świecie, w którym bliskie jej wartości i normy przebijają się z coraz większym trudem. Geopolityka jest czymś więcej niż polityką siły, ponieważ uwzględnia geografię. Chodzi o przewagi lub strategiczne słabe punkty danego kraju w stosunku do oceanów i kontynentów, rzek, gór i pustyń. Podejście to wymaga stworzenia obrazu samego siebie w przestrzeni i chęci wyznaczenia granic danego terytorium oraz strategicznego testowania terenu wobec innych aktorów.
UE: Zaliczka dla Polski, ale KPO nadal zablokowany
Rentowność 10-letnich obligacji USA wynosi 2,76 proc. Europa i świat staną wtedy wobec nowej rzeczywistości, a jeśli brać pod uwagę doświadczenia historyczne, cezura końca wojny będzie ważniejszą niż jej początek. Z tym że aby rozejm czy pokój przyniósł przełom, musi oznaczać trwałe pozbawienie agresora zdolności do wrogiego działania, jego kapitulację lub zwrot polityczny gwarantujący zerwanie z agresją.
UE: Embargo na rosyjskie diamenty
We Francji, Belgii, Hiszpanii i Włoszech poniżej prognoz analityków. Producent półprzewodników obniżył swoją prognozę sprzedaży na cały rok ze względu na korektę zapasów w przemyśle i słabsze niż oczekiwano wyniki w branży motoryzacyjnej. Sprawozdanie inicjuje prace Komisji w tej dziedzinie i pomoże w określeniu tego, jak najlepiej wspierać ludzi, regiony i społeczności najbardziej dotknięte tym problemem. Sprawozdanie będzie stanowiło w szczególności podstawę dla przyszłej zielonej księgi w sprawie starzenia się i długoterminowej wizji dla obszarów wiejskich.
Ramka 3Scenariusz pesymistyczny związany z ograniczeniami w dostawach energii
Tamtejsi rządzący zarzucali nawet sprzedawcom, że wykorzystują sytuację, zawyżając dodatkowo ceny oferowanych produktów. Odbędzie się wydarzenie, w ramach którego obywatele zostaną poinformowani o postępach w tym zakresie. Dzisiejsze specjalne badanie Eurobarometr jest dostępne na dedykowanej stronie internetowej, która umożliwia dostęp do badań Eurobarometr i danych publikowanych przez obie instytucje od 1974 r. Wśród czterech najczęściej wymienianych wyzwań dla UE znalazły się nierówności społeczne (36%), bezrobocie (32%.) i kwestie związane z migracją (31%). Podobnie jak w przypadku globalnych wyzwań, również w przypadku wyzwań, przed którymi stoi UE, na wysokiej pozycji znalazły się kwestie związane ze środowiskiem i zmiana klimatu (32%).
Polacy zmieniają zdanie w sprawie przyjęcia euro. W 10 lat wszystko się odwróciło
Wówczas to przesunięto granicę ku pasmu gór Ural i rzece o tej samej nazwie. Przebieg umownej granicy między Europą a Azją przedstawia poniższa rycina. Trzeba więc będzie, żebyśmy dokonali reorientacji, w najbardziej dosłownym tego słowa znaczeniu, ponownie zwracając się w stronę Wschodu. Oczywiście, na abstrakcyjnej mapie (chorosu) nic albo prawie nic się nie zmieniło6, ale proszę dostrzec do jakiego stopnia nasz topos jest inny, jak bardzo nowe jest nasze miejsce na ziemii! Jeśli Ameryka stanie się potęgą pacyficzną, przyszłością Europy będzie stać się potęgą euroazjatycką.
Czytaj także w BUSINESS INSIDER
Jednocześnie przy nakładaniu sankcji w ramach artykułu 7 (naruszenia podstawowych wartości UE przez kraje członkowskie) znosi wymóg jednomyślności pozostałych krajów Unii. Jeśli negocjacje zakończą się sukcesem, mogą one zaważyć na przyszłości europejskiego rynku litu, a także na pozycji Serbii jako kluczowego gracza w tym sektorze. Albo – żeby inaczej ująć tę kwestię – Europa bardziej geopolityczna wymaga oczywiście szeregu praktycznych środków, inwestycji, energii dyplomatycznej. Jednakże, aby uciec ze strategicznego imadła w jakim trzymają nas Stany Zjednoczone – szczególnie z powodu dolara i naszej bliskości wobec Rosji – trzeba nam równolegle narracyjnej emancypacji.
Trafnie identyfikował znaczne oderwanie zakresu PESCO od kluczowych zdolności[xxxi], a gdyby powstał dziś, byłby jeszcze bardziej krytyczny. Przedstawiono w nim długoterminowe trendy demograficzne w europejskich regionach – od dłuższego średniego trwania życia, po niższe współczynniki urodzeń, starzenie się społeczeństw, mniejsze gospodarstwa domowe i rosnącą urbanizację. Sprawozdanie pokazuje również zmniejszający się udział Europy w populacji światowej – oczekuje się, że do 2070 r. Sprawozdanie ilustruje znaczne różnice między regionami pod względem zmian demograficznych, a także zwraca uwagę na potrzebę zajęcia się wpływem tych zmian na wzrost i zrównoważony rozwój, zatrudnienie, zdrowie i opiekę długoterminową w różnych częściach Europy.
Dzisiejsza ankieta, na początku 2022 roku – ogłoszonego Europejskim Rokiem Młodzieży – prezentuje zdanie młodych Europejczyków na temat wyzwań, przed którymi stoi Unia Europejska. Pełnią oni również kluczową rolę podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Unia nawet po rozszerzeniu o wszystkie kraje będące teraz na różnych etapach procesu akcesyjnego (bez Turcji, której akcesja jest mrzonką) miałaby ludność nie większą od tej sprzed brexitu. Dla przeciwników reform to argument, że skoro UE w obecnym kształcie ustrojowym mieściła Wlk.
„Kraje północne, które nie mają wielu granic zewnętrznych, powinny wnosić większy wkład do centralnego organu, takiego jak Frontex, aby pomóc krajom południowym, które zmagają się z większą presją [migracyjną]” powiedział Péter Csákai-Szöke z Węgier. UE pomaga przedsiębiorstwom jak najlepiej wykorzystać szanse na rynkach światowych, aby zapewnić dobrobyt, sprawiedliwą konkurencyjność i inwestycje. Komisja chce osiągnąć skoordynowane podejście do działań zewnętrznych – od pomocy rozwojowej po wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa.
W miarę rozprzestrzeniania się w gospodarce szoku energetycznego wywołanego wojną w Ukrainie, w warunkach wysokiej inflacji, niepewności oraz ograniczeń w energochłonnych sektorach przemysłu, realny PKB w czwartym kwartale 2022 i pierwszym kwartale 2023 według projekcji nieco się skurczy. Wraz z zanikaniem wpływu ponownego otwarcia gospodarki po pandemii wyższa inflacja, rosnące oprocentowanie kredytów bankowych oraz niski poziom zaufania i oczekiwań przedsiębiorców i konsumentów mają w sezonie zimowym wpłynąć hamująco zarówno na wydatki konsumpcyjne, jak i na inwestycje kapitałowe. Znajduje to odzwierciedlenie w najnowszych wskaźnikach ankietowych, takich jak PMI, które sygnalizują powszechne kurczenie się aktywności gospodarczej w czwartym kwartale 2022, mimo dalszego ustępowania zatorów podażowych, które w poprzednich kwartałach osłabiały gospodarkę. Oczekuje się, że niekorzystny wpływ inflacji na realne dochody do dyspozycji, w połączeniu z prawdopodobnym wzrostem oszczędności zapobiegawczych, mocno odbije się na wydatkach gospodarstw domowych pod koniec roku.
Warunki wymiany handlowej w 2023 powinny się poprawić. W średnim okresie perspektywy eksportu mają być słabe z powodu utraty konkurencyjności wskutek wysokich cen energii. Pogorszyły się także perspektywy popytu zewnętrznego wobec strefy euro pod wpływem osłabienia się aktywności gospodarczej na świecie. Dynamika handlu światowego w drugim kwartale 2022 spadła, w warunkach osłabienia aktywności w przetwórstwie przemysłowym i utrzymujących się zatorów podażowych, które nasiliły się w związku z agresją Rosji wobec Ukrainy.
- Europejski obszar bezpieczeństwa, nawet z uwzględnieniem wpływu Stanów Zjednoczonych, okazał się mieć za słabą zdolność oddziaływania, by Rosję przed tą agresją powstrzymać.
- Przeciwnego zdania jest natomiast co trzeci ankietowany.
- Jeśli chodzi o Chiny pandemia uwypukliła trzy fundamentalne cechy tego kraju jako strategicznego aktora, trzy atuty, które zasługują na to, żeby dobrze je zrozumieć.
- Słabość gospodarki światowej wynika głównie z sytuacji największych gospodarek rozwiniętych i Chin.
- Przedstawiono w nim czynniki napędzające te długoterminowe zmiany oraz ich skutki w całej Europie.
- Chodzi głównie o „klauzulę pomostową” w traktacie lizbońskim, która pozwala 27 państwom Unii jednomyślnie zdecydować o rezygnacji z prawa weta w Radzie UE w tych dziedzinach, w których nadal obowiązuje.
Kontrybucja przyrostu zapasów w tym kwartale była dodatnia, o czym świadczą wzrost wskaźnika PMI dotyczącego zapasów wyrobów gotowych i spadek liczby nowych zamówień. W sumie wzrost gospodarczy w drugim i trzecim kwartale był nieco wyższy, niż przewidywano w projekcjach z września 2022. Roczna dynamika cen importu w 2022 znacznie się zwiększyła, ale w 2023 ma się gwałtownie osłabić, a w ostatnich dwóch latach horyzontu projekcji pozostać zasadniczo niezmieniona. Przewiduje się, że w 2023 roczna dynamika gwałtownie się obniży zgodnie z zakładanymi spadkami cen ropy i innych surowców oraz w związku z ustępowaniem zatorów w podaży importowanych czynników produkcji. Wzrost niepewności w strefie euro pociąga za sobą znaczną korektę wyceny instrumentów rynkowych i pogorszenie się warunków udzielania kredytów bankowych. Utrzymujący się intensywny konflikt w Ukrainie prowadzi do ponownego nasilenia się niepewności w pierwszym kwartale 2023, a następnie w trzecim kwartale tego roku z powodu obaw o niedobory gazu w kolejnym sezonie zimowym.
Pokój (49 proc.), wolność opinii (47%), równość społeczna i solidarność (45%.) oraz tolerancja i otwartość na innych (44%) należą do wartości, które zdaniem respondentów najlepiej ucieleśnia UE – w porównaniu z innymi państwami. I to właśnie wcale nie o pomysłach europarlamentu, lecz przede wszystkim o ewentualnych nietraktatowych reformach ustrojowych Unii (w perspektywie najbliższych pięciu-siedmiu lat) rozmawia się teraz wśród przedstawicieli państw UE. Chodzi głównie o „klauzulę pomostową” w traktacie lizbońskim, która pozwala 27 państwom Unii jednomyślnie zdecydować o rezygnacji z prawa weta w Radzie UE w tych dziedzinach, w których nadal obowiązuje.
Rewizja w górę na 2022 jest głównie odzwierciedleniem lepszych, niż się wcześniej spodziewano, wyników za trzeci kwartał w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Rosji. Niższa dynamika wzrostu w horyzoncie projekcji wynika zwłaszcza z rozwoju sytuacji w Chinach oraz – w 2024 – w Stanach Zjednoczonych. W 2023 środki fiskalne związane z sytuacją energetyczną będą podtrzymywać wzrost gospodarczy, jednak ich skutki zostaną zrównoważone przez wycofanie wcześniejszego wsparcia fiskalnego związanego z COVID‑19. Mocniejsze środki fiskalne, jakie niedawno wprowadzono w krajach strefy euro w celu skompensowania wysokich cen energii i inflacji (zob. rozdział 2), równoważą wpływ innych środków dyskrecjonalnych, zwłaszcza z powodu wycofania wcześniejszych środków związanych z kryzysem pandemicznym i odbudową gospodarki.
W Chinach na aktywności gospodarczej odbijają się dodatkowo decyzja władz o utrzymaniu na chwilę obecną polityki bezwzględnej walki z koronawirusem oraz recesja w sektorze nieruchomości mieszkaniowych. Chociaż obostrzenia związane z pandemią oraz zatory w łańcuchach dostaw zmniejszyły się w skali globalnej, wysoka i utrzymująca się presja inflacyjna oraz zacieśnienie warunków finansowania nadal uszczuplają dochody do dyspozycji gospodarstw domowych. Hurtowe ceny gazu i energii elektrycznej gwałtownie spadły, ale utrzymują się na wysokim poziomie, natomiast obniżyła się przewidywana ścieżka cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami 5 najczęstszych błędów w handlu śróddziennym na rynku Forex do emisji (EU ETS). Dzięki staraniom państw członkowskich UE, żeby zabezpieczyć w 2022 dostawy gazu z innych źródeł niż rosyjskie dostawy, oraz bardzo łagodnej pogodzie w ostatnim okresie europejskie magazyny gazu w połowie listopada były prawie pełne. Nowe założenia obejmują ostrą rewizję w dół cen gazu w porównaniu z założeniami technicznymi projekcji z września 2022 (o 47% na 2023 i 41% na 2024). Ten spadek jest szczególnie wyraźny w cenie kasowej, natomiast w cenach terminowych wciąż uwzględnia się wysokie ryzyko związane z dostawami, zwłaszcza w odniesieniu do przyszłego roku, kiedy UE będzie musiała uzupełnić rezerwy gazu przed zimą 2023–2024.
To przekłada się na dalszy wzrost zmienności na rynkach finansowych. Przewiduje się, że w porównaniu ze scenariuszem bazowym ceny akcji w 2023 mogą spaść o ok. 4%. Banki musiałyby skorygować wycenę kredytów, uwzględniając założone w scenariuszu pesymistycznym zwiększone koszty finansowania i wyższe ryzyko kredytobiorcy. Rynek pracy ma w krótkim okresie pozostać odporny, a następnie kształtować się zasadniczo w zgodzie ze ścieżką aktywności gospodarczej (wykres 4).
W Chinach dynamika realnego PKB w 2022 według przewidywań nie osiągnie celu wyznaczonego przez rząd i przez resztę horyzontu projekcji pozostanie znacznie poniżej średnich stóp wzrostu sprzed pandemii. Gospodarka rosyjska w 2022 weszła w recesję, która jest mniej dotkliwa, niż początkowo przewidywano, ponieważ eksport rosyjskiej ropy przekierowano do krajów azjatyckich. W porównaniu z projekcjami z września 2022 dynamikę światowego realnego PKB (z wyłączeniem strefy euro) na 2022 zrewidowano w górę, a na lata 2023 i 2024 – w dół.
Pomimo trwających od kilku lat bezustannych wysiłków na rzecz opanowania kryzysu i zabezpieczenia Europy nie tylko przed jego najgroźniejszymi następstwami, lecz także przed nadejściem jego kolejnej fali w przyszłości, przekonanie, że przyniosły one trwały sukces, żywią tylko najwięksi optymiści. Oblicz, jaki procent wszystkich lądów na Ziemi stanowi powierzchnia Europy. Można powiedzieć, że Europa jest wysuniętym ku Oceanowi Atlantyckiemu wielkim półwyspem Eurazji. Jednakże już w starożytności uznawano ją za odrębną część świata. Za rozdzieleniem na dwa kontynenty przemawiają olbrzymie różnice cech środowiska przyrodniczego, odmienna historia i zróżnicowanie kulturowe.
Ze względu na brak podobnych rozkładów cen gazu alternatywne ścieżki cen tego surowca wyprowadzono z 25. Percentyla rozkładu opartego na błędach wcześniejszych prognoz cen terminowych gazu. Dodatkowo w odniesieniu do cen zarówno ropy, jak i gazu analizuje się założenie ceny stałej. Biorąc pod uwagę dużą niepewność co do kształtowania się cen energii w przyszłości, Funt brytyjski gwałtownie spadła wśród braku postępów w negocjacjach w rozmaitych analizach wrażliwości ocenia się automatyczne konsekwencje alternatywnych ścieżek cen energii w stosunku do projekcji bazowych. W tej ramce najpierw analizuje się ryzyko, jakie dla krótkoterminowych perspektyw inflacji mogą mieć wyjątkowo silne zmiany cen surowców energetycznych, biorąc pod uwagę ich obecną wysoką zmienność.
